SPOR PSİKOLOJİSİ
Uzman Psikolog ve Spor Koçu Hale SERT’in Kaleminden ; ’Sporcularda Stres Faktörleri“
Bir önceki yazımızda stres kavramını ele almıştık. Organizmanın, yaşamını devam ettirebilmek adına var olan yapılarını dengeli bir şekilde tutmak ve korumak zorunda olduğunu biliyoruz. Sistemimiz süregelen içten ve dıştan gelen uyarılarla karşı karşıya kaldığı bilinmektedir. Gelen uyarıların uygun şekilde değerlendirilip canlılığın devamını sağlamak için uygun tepkilerin verilmesi gerekmektedir. Kısaca toparlayacak olursak; insan organizmasının iç ve dış çevreden gelen uyarılara karşı uyum sürecinde fiziksel, ruhsal ve sosyal olarak zorlanması ya da tehdit edilmesi ile ortaya çıkan tepkilere stres denilmektedir.
Sporcularda stres yaratan faktörlere baktığımızda sporun içinde stres yaratan faktörlerle iç içe olduğu bilinmelidir. İnsanda stres yaratan durumlar fiziksel çevreden kaynaklananlar, görevden kaynaklananlar, ruhsal-toplumsal (psikososyal) özelliklerden kaynaklananlar şeklinde toparlayabiliriz.
a) Fiziksel çevreden kaynaklananlar: Hava kirliliği, gürültü, hava durumu, radyasyon, kalabalık vb.
b) Görevden kaynaklananlar: Ağır iş, çok hafi f iş, bant sistemi, vardiyalı çalışma, gece işi, bireyin katkıda bulunamayacağı iş, aşırı sorumluluk gerektiren iş.
c) Ruhsal – toplumsal (psikososyal) özelliklerden kaynaklananlar: Günlük stresler: Günlük yaşamda karşılaşılan terslikler, trafiğin sıkışması, bürokratik işler, insan ilişkilerinde bozukluk.
Gelişimsel stresler: Ergenlik dönemi, menopoz.
Yaşam krizleri niteliğindeki stresler: Doğum, ölüm, hastalık, boşanma, iflas, işten çıkarılma, vb.
Sporun meslek hâlini aldığı günümüzde sporcu hem bedensel hem de ruhsal yönden yoğun yüklenmeler altında olduğu görülmektedir.
Bunlar;
- Uzun süreli, ağır ve sıkıcı antrenmanlara katlanılması, • Yaptığı çalışmaların karşılığını alamamak duygusu,
- Sakatlanma riskinin olması,
- Antrenörlerle yaşanan tartışmalar,
Stres, sporcunun fiziksel etkinliğini arttırabileceği gibi azaltabiliceği bilinmelidir.
Yapıcı ve olumlu stres, sporcu da hafif bir heyecan duygusunu tetikler.
Sporcuların beden savunması strese karşı koyabiliyor ve iyi yönetebiliyor ise genel uyum belirtisinin iyi olduğunu gösterir.
Bir sonraki yazımızda ‘’ Sporcularda Stres Yönetimi’’ başlığını ele alacağız.
Karabağlar Spor Kulübü
Uzman Psikolog & Spor Koçu
Hale Sert
