SPOR PSİKOLOJİSİ

Uzman Psikolog ve Spor Koçu Hale SERT’in Kaleminden ; ’Sporda Stres Kavramı’’

Eskiden spor tanımının nerede ve tam anlamıyla ne anlamda kullanıldığına dair ortak bir bakış açısı bulunmamaktaydı. Yapılan araştırmalar neticesinde tarih öncesinde insanoğlunun ilk sportif çalışmaları hayatta kalma odaklı mücadeleleriyle başladığı görülmektedir. Sportif etkinliklerin ilk çağlarda daha çok avcılık, savaşa hazırlanma, vücudu dinç tutma ve hayatta kalma odaklı olarak gerçekleştirildiği görülmektedir. Zamanla toplumsal yapının değişiminden etkilenerek farklılıklarla spor kavramının ortaya çıktığı bilinmelidir. Farklı tanımların sebebi sportif etkinliklerin kapsamı, hedefleri,içerikleri ve uygulandığı yöntemlerin farklı şekillerde algılanıp yorumlanmasından kaynaklanmaktadır.

Stres kavramı Cüceloğlu (1996) tarafından, bireyin fiziksel ve sosyal çevresinden gelen uyumsuz koşullar nedeniyle bedensel ve psikolojik sınırlarının ötesinde harcadığı çaba olarak tanımlamaktadır. Kişilerin bireysel nitelikleri ve psikolojik yapılarına bağlı olarak, çevresel ve toplumsal unsurlara karşı uyum sağlama davranışı olarak nitelendirilebilir. Bir başka deyişle kişinin uyum halinin bozulmasına bağlı ortaya çıkan gerilim olarak ifade edilebilir (Özel ve Bay Karabulut 2018). Organizmanın yaşadığı gerilime sebep oluşturan ve tepki ortaya çıkmasına yol açan faktörler stres kaynağı olarak adlandırılmaktadır. Yapılan araştırma literatüründe stres kaynakları şu şekilde incelenmiştir.

Bunlar:
1) Kişisel Stres Kaynakları: Stresli bir durum karşısında ortaya çıkan tepkiler kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Yaşanılan durumlar aynı olsa bile kişilerin olayları yorumlama ve verdiği tepkiler büyük farklılıklar gösterebilir. Ayrıca bireylerin stresle mücadele edebilme yetileri de algılanan stres durumuna doğrudan etki göstermekte ve farklılıkların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir (Ataman 2002).

2) Örgütsel Stres Kaynakları: İçerisinde yer alınan örgütsel grup gereksinimlerinin (mesleki, eğitimsel vb.) kişinin bireysel yeteneklerinin üstünde olduğunu düşündüğü için yaşanan fiziksel, zihinsel ve duygusal tepkiler olarak tanımlanabilir (Altan 2018).

3) Çevresel Stres Kaynakları: İçinde bulunulan ortam ve fiziksel etkenlere bağlı stres kaynaklarıdır. Aydınlatma havalandırma ısıtma gürültü kalabalık gibi fiziksel koşullar bireylerin yaşadıkları streslerde etken olabilmektedir. Teknolojik gelişmeler, kentteki ulaşım problemleri (Tutar 2000), çalışılan ortamın fazla sıcak ya da soğuk olması, gürültülü olması, yaşadığı bir hastalığın olması (Öztürk 2004).

Sporcularda yapıcı ve olumlu stres heyecan duygusunu tetikler. Beden savunmaları stresle baş edebiliyor ise genel uyum belirtisi iyi çalışıyor demektir.

Bir sonraki yazımızda ‘’Sporcularda Stres Faktörleri’’ni ele alacağız.

Karabağlar Spor Kulübü
Uzman Psikolog & Spor Koçu
Hale SERT